Türkiye’nin ilk ve tek çocuklar ülkesi
KidZania İstanbul, FutureBright Group iş birliğiyle çocukların
toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda ne kadar farkındalık
kazandığını ve gelecekteki kariyer hedeflerinde cinsiyetin nasıl
bir rol oynadığını gösteren “Çocuklar ve Ailelerin Toplumsal
Cinsiyet Algısı” araştırması yaptı. Toplumsal cinsiyet eşitliğine
çocukların gözüyle bakan araştırmanın çarpıcı bulguları, 10 Şubat
günü KidZania İstanbul Edutainment Zummit’te basın mensupları,
pazarlama ve iş dünyasından yöneticilerle paylaşıldı.
Eğitim bilimci ve Yazar Doç. Dr. Özgür
Bolat “Görünmez Duvarları Aşmak” başlıklı konuşmasıyla
katılımcılara deneyim ve tecrübelerini aktardı. Bahçeşehir
Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Gül Şener’in de
“Reklamların Eşitlik ve Kapsayıcılık Yolculuğu” başlıklı
konuşmasını yaptığı etkinliğe KidZania Erbulak Çocuk Korosu’nun
performansı renk kattı. 3 yaşında KidZania İstanbul’da ilk
kez gerçek piyano ile tanışan ve aldığı ilhamla müzik eğitimine
devam eden Duru İrlan’ın piyano performansı herkese duygulu anlar
yaşattı.
Kidzania Deneyimleyen
Çocukların Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Algısı Güçlü
Türkiye geneli ve KidZania İstanbul’da
yapılan “Çocuklar ve Ebeveynlerin Toplumsal Cinsiyet Algısı”
araştırmasına, 6 ile 14 yaş arasındaki çocuklar ve ebeveynleri
katıldı. Çarpıcı sonuçlar, KidZania İstanbul CEO’su
Ebru Timur ve FutureBright Group’un
Kurucu Ortağı Akan Abdula tarafından açıklandı.
Araştırma
detayları ve bulguları:
Çocukların yüzde
97’si sosyal medyada video izliyor: Kız çocuklarının
video izleme motivasyonları, bilme, öğrenme ve yansıtma ekseninde
şekillenirken, erkek çocukları için adrenalin ve eğlence ön planda
oluyor. Kız çocukları makyaj videoları ve müzik video kliplerini
daha fazla izlerken, erkek çocukları futbol maçı ve yarış
videolarını tercih ediyor. KidZania deneyimleyen çocuklarda,
özellikle kızlarda eğitim videolarının tercihlerde ilk sırada yer
alması dikkat çekiyor.
Çocuğunun Influencer olması,
ebeveynlerin kabusu: Ebeveynler, özellikle erkek
çocuklarının geleceği için daha sınırlı alanlar tanıyor ve klasik,
toplumsal olarak kabul gören meslekleri tercih ediyorlar. Garanti
meslek arayışı aileler için önemli bir yer tutarken, ebeveynler
genellikle influencer, YouTuber ve gamer gibi öngörülemeyen
meslekleri çocukları için korkulu birer kariyer hedefi olarak
düşünüyor. Kız çocuklarının meslek seçiminde daha özgür davranan
ebeveynler, konu erkek çocuklara geldiğinde ise daha karar
belirleyici bir tutum sergiliyor. Ebeveynler, oğullarına erken
yaşta “para kazanması garanti” olarak gördükleri geleneksel
meslekleri seçmesi konusunda daha baskıcı davranıyor.
Kız çocukları, klasik
meslekleri tercih ediyor: Çocuklara “Büyüyünce ne
olmak istiyorsun?” sorusu yöneltildiğinde, çocukların yaklaşık
yarısı klasik meslek gruplarını tercih ediyor. Kız çocukları,
toplumda kabul gören öğretmenlik, doktorluk, avukatlık gibi klasik
mesleklere daha fazla yöneliyor. Erkek çocuklarının meslek
tercihlerinde güç ve kontrol motivasyonu, kız çocuklarında ise
statü arayışı ve etki güç motivasyonu ağırlık kazanıyor. Erkek
çocukları klasik meslekler dışında sporcu, asker ya da polis olmak
isterken, kız çocukları ise devlet idareciliği ve yazılımcı olmayı
arzuluyor. KidZania deneyimleyen kız çocuklarının hayallerini ise
sanatçı olmak süslüyor.
Türkiye’deki çocuklar mesleklerde
eşitlik istiyor: Türkiye’de 10 çocuktan 7’si
mesleklerin cinsiyeti olmadığını düşünüyor. Mesleklere cinsiyet
atfeden kız çocukları, fiziksel güç gerektiren teknik işleri erkek
mesleği olarak tanımlarken, erkek çocukları da bakım ve hizmet
işlerini kızlara yakıştırıyor. KidZania’daki erkek çocukları,
erkeklere atfedilen meslekleri kız çocuklarına da atfediyor ve
cinsiyetçi yaklaşımdan uzaklaşıyor.
Matematik, “en sevilen
ders”: Çocuklar günlük hayatta işine yarayacağını
düşündüğü dersleri daha çok seviyor. Kız çocukları, eğitim alanında
yaratıcılıklarıyla öne çıkarken, yabancı dil dersine olan ilgileri
erkeklere göre daha fazla. Erkek çocukları ise sporla olan
ilişkilerini okulda da devam ettiriyor. Her iki cinsiyetin de en
sevdiği derslerin başında toplumda oluşan kanının aksine matematik
yer alıyor.
“Filenin Sultanları” kız çocukları
için yeni rol model: Türkiye’de son yıllarda,
özellikle voleybol gibi spor dallarında kız çocukları için yeni bir
rol model ortaya çıktı. Türkiye Voleybol Kadın Milli Takımı, nam-ı
diğer “Filenin Sultanları”, kız çocukları için idol haline geldi.
Her 5 kız çocuktan 1’i, voleybolcu idolüne sahipken, erkeklerin rol
modelleri daha çok futbolcu ve basketbolcular.
Çocuklar büyünce “Atatürk”
olmak istiyor: Ulu Önder Atatürk ile ilgili çıkan sonuçlar
ise hayli çarpıcı. Atatürk’ü rol model olarak belirleyen her 5
çocuktan 1’i ise büyüyünce “Mustafa Kemal Atatürk olmak isterim”
diyerek “Atatürk” olmayı bir meslek olarak atfediyor.
Kız çocuklarında finansal
farkındalık daha yüksek: Türkiye’deki her 10 çocuktan
4’ü harçlık biriktirdiğini söylüyor. Kız çocuklarında birikim
eğiliminin daha yüksek olması dikkat çekiyor. KidZania’yı
deneyimleyen 10 çocuktan 9’u ise harçlık biriktirdiğini ifade
ediyor. KidZania İstanbul’da çocukların meslekleri deneyimlerken
kazandığı ve harcadığı KidZos para birimi var. KidZos ekonomisi,
çocukların finansal okuryazarlık ve ekonomiyi yönetme
farkındalığını yükseltiyor.
Türkiye’de çocuklar zengin olmanın
yolunun para biriktirmekten ziyade çalışmaktan geçtiğini düşünüyor.
KidZania’da çalışarak kazanmaya olan inanç önemli oranda
yüksek.
Çocuklar, evin sorumluluklarını
paylaşmak
istiyor: Kız çocuklar, ev
işlerinin paylaşılması konusunda eşitlikçi bir yaklaşım sergiliyor.
Her 2 erkek çocuktan 1’i gelecekte ev işi yapmayacağını düşünüyor.
Ev işlerinin sadece anneden beklenmemesi gerektiği düşüncesi,
özellikle anneleriyle empati kuran kız çocukları arasında güçlü.
KidZania’yı deneyimleyen çocuklar arasında ev işleri konusunda
eşitlik bilinci, Türkiye geneline göre oldukça yüksek. KidZania’da
10 çocuktan 9’u, ev işlerinin hem anne hem babanın görevi olduğunu
düşünüyor.
Oyun alanında cinsiyet rolleri
devreye giriyor: Çocukların oyun seçimlerinde
toplumsal cinsiyet kalıpları belirgin bir şekilde görülüyor. Kız
çocukları, kendini toplumsal cinsiyet kalıplarına uyduğunda daha
başarılı hissediyor. Evcilik oyunu, ev içindeki rollerle
özdeşleştiğinden kız çocukları için önemini koruyor. Öte
yandan erkek çocukları, meydan okuma ve rekabet unsurlarına dayalı
oyunları tercih ediyor. Dans gibi estetik yönü yüksek ve rekabetten
uzak olan oyunlar, kız çocukları için başarılı hissedilen oyunlar
arasında yer alırken, erkek çocukları için dans estetik
içerdiğinden bu kategorinin dışında kalıyor. Türkiye’de hemcinsle
oynama eğilimi varken, KidZania deneyimleyen çocuklarda karşı
cinsle birlikte oynama motivasyonu yükseliyor.
AVM’ler çocuklar için
sosyalleşme merkezi: Türkiye’de çocuğun ev dışı
rotası, alışveriş merkezlerinin sadece alışveriş yapma alanları
olmadığını, sosyolojik ihtiyaçları karşılayan yerler haline
geldiğini gösteriyor. Çocukların yüzde 97’si “ev dışında vakit
geçirilen yerler” sorusuna “AVM” yanıtı veriyor. Mahalledeki
parklar, Anadolu illerindeki erkek çocuklarının etkinlik durağı
olurken; sinema, tiyatro gibi seyir zevki olan etkinlikler ise kız
çocuklarını daha fazla cezbediyor.
